E-BY105970 – Rod Klimenti

Genetika:

Rod E- BY105970  je porijeklom od E-Z16988 protokoletsko, vjerovatno ilirsko porijeklo.

Ovo su modalni markeri za pripadnike Roda Klimenti:

ID	D Y S 3 9 3	D Y S 3 9 0	D Y S 1 9	D Y S 3 9 1	D Y S 3 8 5	D Y S 4 2 6	D Y S 3 8 8	D Y S 4 3 9	D Y S 3 8 9 i	D Y S 3 9 2	D Y S 3 8 9 i i	D Y S 4 5 8	D Y S 4 5 9	D Y S 4 5 5	D Y S 4 5 4	D Y S 4 4 7	D Y S 4 3 7	D Y S 4 4 8	D Y S 4 4 9	D Y S 4 6 4	D Y S 4 6 0	Y – G A T A – H 4	Y C A I I	D Y S 4 5 6	D Y S 6 0 7	D Y S 5 7 6	D Y S 5 7 0	C D Y	D Y S 4 4 2	D Y S 4 3 8	D Y S 5 3 1	D Y S 5 7 8	D Y F 3 9 5 S 1	D Y S 5 9 0	D Y S 5 3 7	D Y S 6 4 1	D Y S 4 7 2	D Y F 4 0 6 S 1	D Y S 5 1 1	D Y S 4 2 5	D Y S 4 1 3	D Y S 5 5 7	D Y S 5 9 4	D Y S 4 3 6	D Y S 4 9 0	D Y S 5 3 4	D Y S 4 5 0	D Y S 4 4 4	D Y S 4 8 1	D Y S 5 2 0	D Y S 4 4 6	D Y S 6 1 7	D Y S 5 6 8	D Y S 4 8 7	D Y S 5 7 2	D Y S 6 4 0	D Y S 4 9 2	D Y S 5 6 5	D Y S 7 1 0	D Y S 4 8 5	D Y S 6 3 2	D Y S 4 9 5	D Y S 5 4 0	D Y S 7 1 4	D Y S 7 1 6	D Y S 7 1 7	D Y S 5 0 5	D Y S 5 5 6	D Y S 5 4 9	D Y S 5 8 9	D Y S 5 2 2	D Y S 4 9 4	D Y S 5 3 3	D Y S 6 3 6	D Y S 5 7 5	D Y S 6 3 8	D Y S 4 6 2	D Y S 4 5 2	D Y S 4 4 5	Y – G A T A	D Y S 4 6 3	D Y S 4 4 1	Y – G G A A T	D Y S 5 2 5	D Y S 7 1 2	D Y S 5 9 3	D Y S 6 5 0	D Y S 5 3 2	D Y S 7 1 5	D Y S 5 0 4	D Y S 5 1 3	D Y S 5 6 1	D Y S 5 5 2	D Y S 7 2 6	D Y S 6 3 5	D Y S 5 8 7	D Y S 6 4 3	D Y S 4 9 7	D Y S 5 1 0	D Y S 4 3 4	D Y S 4 6 1	D Y S 4 3 5
modal	13	24	13	10	17-18	11	12	12	14	11	31	16	9-9	11	11	26	14	20	34	14-14-15.3-15.3	9	11	19-21	17	12	17	20	34-34	10	10	11	8	15-15	8	11	10	8	12	10		23-24	18	11	12	12	17	7	12	23	18	12	14	12	16	11	12	11	11	35	15	8	15	12	23	27	19	13	13	12	11	12	9	12	11	10	11	12	32	10	13	18	13	12	10	20	16	21	12	24	13	13	16	23	14	22	18	12	13	17	9	12	11

Centralna Evropa (do 900 god. p.n.e.)

Shodno teoretskoj putanji grananja potomaka Z16988 na osnovu rezultata FTDNA i Yfull-a u periodu 1000 do 900 godina p.n.e. se izdvaja grana Z27131 na prsotoru centralne Evrope, što odgovara kasnom periodu Kulture polja urni. Z27131 se dijeli na tri podgrane:

1. BY4222 evropska
2. Z27131* alpska
3. Z27131* skandinavska

Migracije na kraju stare ere (2-1 vijek p.n.e.)

BY4222 je nastala u periodu od 900 god. p.n.e. do 1. god. n.e., vjerovatno kao i predačka grana na prostoru centralne Evrope. BY4222 se dijeli na:

1. BY105970 balkanska – Pleme Klimenta
2. BY4223 centralnoevropsko-skandinavska (2 uzorka Slovačka, 1 Njemačka, 1 Norveška)

Pleme Klimenta i centralnoevropsko-skandinavska shodno proračunu Yfull-a, imaju zajedničkog pretka koji je živio na početku novog milenijuma – vjerovatno među Keltima u centralnoj Evropi, kao srednjoj tački između potomaka koji su se razgranali ka sjeveru i ka jugu.

Karta pokazuje plemensko stanje u Evropi oko 52. godine p.n.e. (Files 2015)

Ilustracija – Teorijska putanja grananja potomaka BY4222 na osnovu FTDNA u YFULL rezultat nam pokazuje da je BY4222 živio najvjerovatnije među Keltima, zatim su se poromci razgranali iz određenog razloga i migrirali među Ilire i Germane, zatim od Germana u Skandinaviju

Nastanak BY105970 (nova era – 15. vijek)

BY105970, kojem pripadaju Klimenti, nastaje u periodu od 1. do 15. vijeka nove ere. Rimsko carstvo preuzima vlast nad keltskim plemenima Retima 16. godine p.n.e. Keltski Boji su pokoreni 193. godine p.n.e. (La Tene kultura). Rimski konsul Marcus Aemilius Scaurus pokorava keltske Karne 115. godine p.n.e. Isto tako pleme Helveti bivaju pokoreni od rimskog imperatora Avgusta 52. godine p.n.e. Dakle rimsko osvajanje keltskih područja u Galiji Transalpini i šire srednje Evrope se desilo u periodu između 2. stoljeća p.n.e. i 1. stoljeća n.e. (Kruta, 1976/1990)

Navedeno može biti objašnjenje za nastale migracije potomaka BY4222, u kojem bi scenario izgledao tako da je većina potomaka BY4222 migrirala ka sjeveru u germanske, kasnije i nordijske teritorije, a da je jedna grana asimilirana od strane Rimljana i koja je natanjena da živi na prostoru Ilirikuma.

Genetsko porijeklo Klimenti

Tri pripadnika plemena Klimenta su pozitivna na ovaj SNP. Jedan sa sjevera Albanije i dva iz Sandžaka, sa TMRCA od 450 godina, što odgovara 15. vijeku nove ere.

Nepoznato je trenutno kojem od satrih naroda su pripadale Klimente. Postoji vjerovatnoća da su ilirsko, keltsko ili gotsko pleme. Postoji velika vjerovatnoća da su poriejklom od keltskog plemkena Skordisci, međutim, bez arheogenetskih dokaza se ne može sa sigurnošću tvrditi.

Međutim, vjerovatno su u područije Prokletije potisnuti u vrijeme doseljavanja Slavena i drugih istočnoevropskih naroda.

Mapa plemena Starog vijeka na zapadnom Balkanu koje su naučnici ustanovili – crno ilirska, a ljubičasto keltska plemena

Pleme Klimete

Ime

Bosanski: Klimenti ˇ- Hrvatski: Klimentići- Albanski: Kelmendi

Ime Klimenti dovodi se u vezu s bizantskom utvrdom Clementiana na putu između Skadra i Prizrena, dok se za drugi naziv Klementinci smatra da dolazi od imena pape Klementa, zbog njihove privrženosti katoličanstvu. (Vlahović 2017)  Njegov kult su Klementinci niegovali u svom matidnom podrudju, sagradiv5i mu crkvu u Špai i Hrtkovcima

14. vijek

Postoji predanje da početak njihova života vezuje se za jednog pretka, koji se tamo doselio sa gornjeg toka rijeke Morače, oženio se iz plemena Kuča i imao sina Klimenta, čiji su potomci zasnovali dva sela sa i od koga i pleme nosi ime Klimente. (Tomić, 1913)

15. vijek

1497. – Ime plemena Klimenti se prvi put pojavljuje u Osmanskim defterima. Tada Klimente priznaju Osmansku vlast i postaju vazali koji plaćaju porez. (Đurđev, 1984) Oni su jako ratoborno pleme. Vjera im je bila katolička i imali su podršku iz Rima.

NAHIJA KLIMENTI – Katun Liceni – Selo Selcisa

Knez Rabjan, sin Kola; Djordjal, sin Rabjana; Vuk, sin Kola; Vuksan, sin Kola; Kole, sin Licena; Petro, sin Marasa; Vojko, sin Petrov; Maras, sin Radasa; Djuras, sin Petrov; Marko, sin Petrov; Vukic, sin Lazarev; Lazar, sin Vuka; Martin, sin Vuka; Martin, sin Lazara; Djerdjas sin Martina; Vukic, sin Martina; Ulic, sin Lazara; Djon, sin Klemendita; Vukca, sin Klemendita; Vuceta, sin Martina; Niko, sin Bracov; Deda, sin Nikov; Jovan, sin Nikov; Vuk, sin Braca; Radenko, sin Vuka, samac; Niko, sin Vuka, samac; Melko, sin Vuka, samac; Kole, sin Martina; Vuk, sin Martina; Deda, sin Martina; Vlad, sin Licena; Vuk, sin Vlada; Petro, sin Vlada; Vuk, sin Martina; Petro, sin Martina; Lubko, sin Martina; Vlad, sin Klemendita; Vuk, sin Mana; Petro, sin Mana; Mihalj, sin Mana, samac; Rajko, sin Bojkov; Vukale, sin Bojkov; Radko, sin Bojkov; Vuksan, sin Vukov; Pejo, sin Djordjev; Novak, sin Djurov;

kuca 40, samaca 6, ispendze 1150, desetak na zito danak 2 4, jecam karte 2, danak 6 26, pica karte 3, danak 7 21, taksa na ovce 84, brakovi i taksa na mlade i mladozenje 138, suma takse bez ovaca 1339.

Defter Skadarskog pašaluka, 1485. god. (Vukčević)

16. vijek

160-ogodišnji Osmansko-klimentski ratovi

Ustanak protiv Osmanskog carstva je počeo 1538. godine. (Stanojević idr. 1975) Zatim drugi ustanak 1565. u savezu sa Kučima i Piperima. (Elsie, 2015)

1582. nahija Kliment bilježi dva sela. Vlastita imena su bila većinski ilirska, a manjinski slavenska. (Vasić 1991)

Slabom obradom zemlje i gajenjem stoke podmirivane su najpreče potrebe; ali kad bi bile nerodne godine ili bi nastala bolest u stoci, i te najveće potrebe podmirivane su oružanim razbojništvom. Još kad su se utvrdili u svojim brdima, gdje tradicija veli da im se naselio prvi predak, otac Klimentov, otpočeli su razbojništva u pravcu Plava i Gusinja. Nekoliko su puta napadali na dvorove pećskih paša Mahmudbegovića, pljačkali ih i palili, i udarali namet na narod i na srpskog patrijarha, koji im je plaćao godišnje sedamdeset dukata. Poslije Peći došli su na red krajevi Bosne (Sandžaka) i Kosova, i na jednoj strani Skadar s okolinom a na drugoj krajevi prema Skoplju. Oni su u više mahova napadali na sam trg u Skadru i pljačkali po njemu, a bivalo je prilika da su njihove čete na konjima dopirale čak do Plovdiva u Bugarskoj, napadajući na sela, palanke i na trgovačke karavane. Klimente nisu priznavali ničiju vlast i bili su protiv svake vlasti. (Tomić, 1913)

17. vijek

Klimente su se uglavnom dijelile na četiri bratstva, prema selima: Selce, Vukelj, Ničke i Boga.

1609. Klimenti i Dukađini su se sukobili sa Osmanlijama, na čelu sa bosanskim Arslan pašom, četiri godine. Klimente su od davnina u prošlosti govorile i razumjele južnoslavenske jezike. Barski nadbiskup Marino Bizzi 1610. kaže “popoli quasi tutti latini, e di lingua Albanese e Dalmata” (“gotovo svi su latini, govore albanski i dalmatinski (slavenski) jezik”). (Bolizza 1614)

1614. godine, Klimenti, Kuči, Piperi i Bjelopavlići su poslali pismo francuskom i španskom kralju da im pomognu da se oslobode Osmanskog cartsva. (Lambertz 1959)

1630.-1638., sukobi sa Osmanlijama su nastavljeni intenzivno. Pobijedili su veliku vojsku na čelu sa Vutsi Pašom iz Bosne. (Lenormant 1866) 1651. bili su u vojsci Ali-paše Čengića, koja je napadala na Kotor. (Bartl 2007)

Prvu vijest o iseljavanju Klementinaca s matičnog plemenskog područija nalazimo u izvješću misionara fra. Giacinta da Sezza od 7. listopada 1661. godine.  Ovaj misionar javlja Kongregaciji u Rim da su Klementinci preseljeni uokolicu Plava, a da je njihov plemenski poglavar pošao u Carigrad da od sultana izmoli dozvolu njihovog stalnog boravka na tom područiju. U Plavu su opstale dvije grane Klimenti, Martinovići koji su prešli na pravosljavlje i Nikči, koji su prihvatili islam.

1664. Klimente su pokušale napraviti savez sa Venecijancima protiv Osmanslija. 1666. je zabilježena veća grupa Klimenti koja prihvatila islam. (Elsie, 2015)

1685. pomogli su skadarskom sandžak-begu Sulejmanu Bušatliji da razbije savez Venecijanaca sa većinom malesijskih plemena na Vrtijeljci. (Bartl 2007)

1688. su u savezu sa Kučima i Piperima uništili vojsku Sulejman paše Skadarskog.1689. godine Arsenije III Čarnojević je, u savezu sa Austrijom, podigao pravoslavne hrišćane na ustanak protiv Otomanskog carstva, uključujući i neke Klimente. (Malcolm 1998)

1692. god. pomogli su  Sulejmanu Bušatliji da otme Cetinje od udruženih Crnogoraca i Mlečića. (Karadžić, 1900)

18. vijek

Slom klimentskog otpora i deportacija u Sandžak

Konačno je Osmansko carstvo uspjelo da slomi otpor Klimenti 1702. pod vođstvom Skadarskog paše Hadaverdi Mahmutbegović. Nakon što je slomio pobune u Ulcinju, Baru i Skadru, Hadaverdi-paša je riješio da jednom zauvijek slomi otpor Klimneti. Pošto je pridobio sva okolna plemena brđanska i na taj način zatvorio Klimente sa tri strane, na četvrtoj prema Gusinju. Hodaverdi–paša zatvorio im je prolaz podigavši jedno utvrđenje. Tako ih je skadarski paša navedene godine odvojio od ostaloga svijeta. Nemajući veze ni s koje strane, Klimente sada ni otkuda nisu mogli nabaviti potreba. Od svega pak najteže su podnosili oskudicu u soli. Zatim nestade i hljeba. U oskudici svake druge hrane Klimente će poslužiše mesom od svoje stoke. Ali u stoku udari neka bolest, koja se prenese i na narod, i uslijed toga nastane umiranje. U toj velikoj nevolji Klimente se obrate paši s ponudom da mu se predaju. Osmanlije su presudile da za kaznu moraju biti deportovani u Bosanski pašaluk – Novopazarski Sandžak, na spahiluk Mahmutobegovića, na teritoriji današnjeg Pešteri i turinske župe. Pošto su vođe ogranka Selce prihvatile islam, paša im je dozvolio da svojim narodom ostanu u Selcu, i data im je uprava nad Gusinjem. ( Elsie, 2015 , Tomić, 1913)

Na Pešteru i tutinskoj župi je tada brojilo 251 kuća Klimenti. Drugi dio je deportovan u Gnjilane na Kosovo. U isto vrijeme naseljeni su Klimente i u Rugovu u okolici Peći i Rožaja, kako se lijepo vidi iz jednog turskog dokumen ta iz 1702., u kome se kaže da su dobili zemlju koja nije u vlasništvu raje. Sa Klimentama na Pešter su preseljeni i katolički misionari iz Venecije. Oni su na Pešteru podigli katoličku katedralu. Huškali su Klimente na dodatni otpor vlastima. Pet godina kasnije, 1707., dio Klimenti na Pešteru je ponovo digao ustanak i uspio da se vrati na Kliment. ( Elsie, 2015 , Tomić, 1913)

Pobuna Klimenti u Sandžaku (Bosanski pašaluk)

Kad su se u julu te godine riješili na bekstvo, nisu se mogli svi skupiti. Okupila ih se tek jedna polovina — sto četrdeset i sedam kuća; ostale je u tome spriječio jedan odred turskih konjanika, koji je potom potpomognut većim brojem pješaka. Za to vrijeme one prve posluži sreća te uhvate tamošnjeg vojvodu turskog sa četvoricom pratilaca, pa ih vežu i povedu sobom s namjerom da zamjenom oslobode svoje taoce u Peći. 5. jula ta polovina klimentaškog naselja na Pešteru kretat će put Brda. Ukupan broj duša te polovine iznosio je 1362. Među njima je bilo na 400 ljudi s oružjem, a ostalo žene i djeca. Broj boraca nije bio dovoljan da krči put kroz turske odrede koji su ih čekali. Zato će oružja latiše i žene, njih 300 na broj. U velikom karavanu koji će kretao u pravcu Rožaja i Plava, ljudi su bili na čelu, začelje su obrazovale žene, a u sredini oko 30000 ovaca, 4000 govedi i konji sa sitnom djecom i ono malo pokućstva što su ga mogli ponijeti. Na Rugovi su se sukobili sa duplo većom Osmanskom vojskom, koju su uspjeli da pobijede i da nastave put u svoj Kliment, gdje su ih sa radošću dočekali Klimente iz Selca. Sa ovom grupom su otišli i katolički misionari, tako su Klimentima na Pešteru ostali samo islamski misionari. ( Elsie, 2015 , Tomić, 1913)

Širenje islama među Klimentima u Sandžaku (Bosanski pašaluk)

1711. Osmanlije opet napadoše Kliment u znak osvete za pobunu, ali Klimente izvojevaše veliku pobjedu. Trijunfalno su formirali marš konjanika, koji se probio do Pešteri i da bi poveo nazad preostale Klimente. Međutim, odred se zaprepastio kada je shvatio da od 130 porodica, svega 50 je pristalo da se vrati, a ostalih 80 porodica je odbilo da se vrati. Za svoj dom su izabrali Sandžak i za svoje komšije sa kojima će dilijeliti sudbinu – Bošnjake Sandžaka. Paša je dozvolio da se u Sandžak vrate katolički misionari i da se podignu katoličke katedrale u Uglu i Kamešnici. Iste godine je napravljena džamija u Uglu, najstarija na Pešteru. (Elsie, 2015)

U Sandžaku su se preostale Klimente miješale sa domaćim stanovništvom u Novom Pazaru, Sjenici i Rožajama, od kojih su postepeno prihvatali vjeru, jezik i kulturu. Pod uticajem imama džamije u Uglu, od 1721 do 1737. g. veliki broj Klimenti je prešao na islam.

mesto	domaćinstava	članova
Kamešnica	39	410
Međugor	13	99
Aliveroviće	5	41
Rasno	4	30
Tuzinje	14	85
Rastenoviće	13	75
Krnja Jela	6	74
Ugao	20	166
Leskova	12	99
Braćak	3	35
Devreč	2	16
Šaronje	1	3
Glogovik	6	72
Gujiće	1	12
Guceviće	2	17
Roselana	4	23
Dragojloviće	2	16
Štavalj	3	14
Brnjica	2	18
Cetanoviće	9	95
Družiniće	7	75
Duga Poljana	5	35
Buče	3	46
Konjari	5	28
Žirče	4	28
Kovači	3	17
Paljevo	3	15
Crniš	2	12
Radohovci	2	16

Popis katolika 1721. godine

Za preostale Klimente na Pešteri su se brinuo franjevački misionar Leonardo iz Castellucija, etnicki Italijan koji je vladalo albanskim jezikom. (Zefiq, 1997)

Klimente katolici u pohod na Novi Pazar

Međutim, kada se razbuktao austro-turski rat 1737. godine. Klimente katolici iz Sandžaka su se pridružili austro-srpskoj vojsci na čelu sa ćesarskim pukovnik Lentulusom. Sandžačke Klimente su nahuškali fra. Leonardo i skopski nadbiskup Mihael Suma. Katoličke Klimente su predvodili plemenske starješine Deda i Vata. Srbi ustanici iz Novog Pazara, potpomognuti Klimentima katolicima, pod pokrovoiteljstvom Austrougara, su 1737. zauzeli Novi Pazar, a Bošnjake u potpunosti etnički očistili iz Novog Pazara ubijanjem i progonom.

Kada je asutrijska ofanziva slomljena, onda su kroz Novi Pazar prošli Srbi, koji su se sa pećkim patrijarhom Arsenijem IV povlačili ispred Osmanlija. Sa Arsenijom su se povukli i Klimenti katolici i naselili su se neki ispod planina Rudnika i Avale, a drugi su prešli čak u Srem i nastanili su se u selima Hrtkovcima (Pešterci) i Nikincima (Rugovci) kod Mitrovice. Oko 1600 Klimenti je naselilo Srijem u Vojvodini. (Jens idr. 2009, Tomić, 1913, Zefiq, 1997, Bartenstein 1866)

Klimente muslimani protiv Klimenti katolika

Kada je Sandžak oslobođen od Austrogara, formiran je odred sačinjen od muslimana Novog Pazara i Peštera koji su oslobodili Užice. Odred muslimanskih Klimenti je napao naselje katoličkih Klimenti u Rudniku u Šumadiju, kao osvetu za zločine koji su činili zajedno sa Austrijancima u Novom Pazaru. Veliki broj katoličkih Klimenti je ubijen, a ostalo su se rasturili širom Srbije, gdje su se kasnije utopili u srpsko stanovništvo. Jedan dio je migrirao čak do Poljske. ( Tomić, 1913)

Fra. Leonardo iz Castellucija se vraca u Kamešnicu da duhovno predvodi preostali katolički živalj, koji nije učestvovao u sukobu. 1742. godine, preostale katoličke Klimente su masovno prihvatile islam, nakon čega je srušena katolička crkva u Kamešnici. Prema popisu iz 1767. u Sandžaku je živjela samo jedna katolička porodica u Uglu i par desetina staraca po ostalim selima. (Zefiq, 1997)

Klimente u Srijemu (Austrougarska, kasnije Vojvodina-Srbija) su se nacionalno opredijelili kao Hrvati, katoličke vjeroispovijesti i hrvatskog jezika. Veliki je broj kasnije migrirao u Hrvatsku. 1794. g. ukida se klimentska franjevačka misija u Srijemu i Klimente potpadaju pod dakovačku biskupiju, s čim počinje proces utapanja u Hrvate. Vidjeti fotografiju Klimentića OVDJE. (Kovačec 2003)

19. vijek

Klimente – čuvari Sandžaka i bajraktari islama 

Ustanak Srba pod Karađorđem 1804. zatekao je Klimente na Pešteru kao potpuno muslimansko stanovništvo. Oni su sa Osmanskom vojskom pružali otpor srpskim ustanicima. Jednom je Karađorđeva vojska zauzela Pešter, ali se tamo nije mogla zadržati. U Sjenici je Karađorđe počinio genocid.

1833. Osmanska vlast poklanja Srbima kneževinu ovjerenu hatišerifom. Klimente na Pešteru su postale tvrđava islama, Bosne i Sandžaka i taj dio teritorije još dugo vremena Srbi nisu uspjeli da osvoje, najviše zaslugom ovog plemena. Osim toga, postali su i bajraktari u širenju islama, miješanjem i ženidbom, su uticali i na mnoga okolna hriščanska sela da pređu na islam:

Jedan dopis, štampan u “Novinama Čitališta Beogradskog” br. 12 od 12 marta 1848 god. javlja: “Pešteri i Bihor, ovo su dva mala predjela između Skadra, Bijelog Polja i Novog Pazara, u kojima nikakve zakone vlasti nema, nego sami po sebi na fisove sude, sirječ koji najviše bratstva ima, onaj im je najstariji. — U ovim predjela ima takvih domova, u kojima se nalaze po dva brata, pak jedan vjeruje Hrista a drugi Muhameda, jedan klanja a drugi se krsti. U nekim kućama ima po tri brata i sva tri drže se da su Turci, a otac im je Srbin, i tako sinovi klanjaju, a otac se krsti; a kad Bajram dođe, svi zajedno proslave, otac ide u crkvu, a sinovi u džamiju. – U ovim predjelima i to se može naći da dva brata Turčina u jednoj kući živeći jedan drži za ženu bulu, a drugi hristjanku, pa jednoj ime Ana a drugoj Nazija”. (Tomić, 1913)

Austrijski podanik Gurkovič 1881. god. piše da su Klementi rasno izrazito izmiješani, preseljavaju se i uslijed krvne osvete, želeći izbjeći odmazdu. (Gyurkovics 1881)

20. vijek

Ovo je vijek kada se dešava nacionalno osvješćivanje etničkih grupacija na Balkanu. Osmansko carstvo, administrativno, nije priznavalo etničke podjele među ljudima. Jedina podjela koja je postojala je bila: muslimani, hrišćani, jevreju i stranci trgovci. Klimente, pleme porijeklom od balkanskih starosjedilaca, razbija se na nekoliko etničkih grupa, shodno vjeri, mjestu boravka i kulturama sa kojima su došli u dodir.

• 

• 

• 

• 

Izvor: Spaits 1912

Tako su se Klimente iz Albanije, Kosova, Makedonije i rubnih dijelova Crne Gore izjasnili kao Albanci – katoličke i muslimanske vjeroispovijesti, sa albanskim jezikom – nasljednikom ilirskog jezika.

1913. godine, lideri Klimenti, Hota, Gruda, Kastrata, Škrijelja su poslali peticiju britanskom admiralu Cecil Burney-u u Skadru protiv pripajanja njihovih teritorija Crnoj Gori. Klimente u Albaniji su odigrale ključnu ulogu u formiranju albanskog nacionalnog korpusa. Bili su antikomunistički nastrojeni, dok ih nisu komunisti brutalno pobijedili. To je bio razlog za dugu izolaciju i diskriminaciju Klimenta od strane Enver Hodže. (Forschungen 2001)

Klimente katolici (Wallisch 1931.)

U Sandžaku postoje dvije vrste Klimenti.

• Klimente Peštera i većinom su porijeklom iz Vukela.
• Klimente Plava, Gusinja i dijelom Rožaja i to su Klimente doseljene migracijama iz Selca, Vukela i Rugove, mimo pešterske deportacije.

Klimente iz Sandžaka u Bosanskom pašaluku, iako su ih brojni strani faktori i putopisci oslovljavali sa nazivom “arnauti”, opredijelili su se za bošnjački nacionalni identitet. Klimente sa Pešteri su podržale u velikom broju pokret za autonomiju Bosne predvođen Husein kapetan Gradaščevićem i učestovale su u bitci 18. jula 1831. na Kosovu protiv Osmanske vojske u kojoj je bošnjačka vojska pobijedila. (Zulfikarpašić 1998) U narodnom predanju u Novom Pazaru je ostalo upamćeno da kada je Husein kapetan prošao Pešterom i iz Novog Pazra krenuo ka Kosovu, u naselju Banja je kazao: “Ovdje se nalazi kapija Bosne”. Slomom pokreta Husein kapetan Gradaščevića, veliki broj pešterskih Kimenti je stradao u osveti osmanske porte. (Memić 1996)

1878. se Sandžak odvaja od Bosne, što je teško palo svim stanovnicima Sandžaka. 1912. godine Klimente, kao i ostali branioci Sandžaka, su neuspješno odbranile Sandžak od srpsko-crnogorske okupacije. (Malcolm 1998) Pet godina kasnije, 1917. godine, u Sjenici se održava Sjenička konferencija u kojoj su gradonačelnici većine sandžačkih gradova tražili ponovno pripajanje Sandžaka Bosni. (Fijuljanin 2010) U tom trenutku, Klimente su živjele širom sjeničke, pazarske, tutinske i rožajske opštine i sve one su imale predstavnike na Sjeničkoj konferenciji. Sandžačke Klimente su se izjašnjavali kao muslimani, držeći se za muslimanski nacionalni identitet. Većinski jezik je već tada postao bosanski – sandžačka varijanta.

Na popisu stanovništva 1921. godine koji je sprovela Kraljevima SHS, na teritoriji srezova štavičkog, deževskog i sjeničkog (današnje opštine Novi Pazar, Tutin i Sjenica) se 47,561 stanovnika izjasnilo da su islasmke vjeroispovjesti, od kojih se 462 izjasnilo da im je maternji jezik arnautski, tj. oko 0.98%. (Grupković 1988) Rezultati tog popisa nam pokazuju da proces bošnjakizacije Klimenti se završio još za vrijeme Osmanskog carstva.

1943. Klimente su se hrabo borile protiv četničkih odreda, koji su činili zločine diljem Sandžaka. Nakon povlačenja glavnine partizanskih snaga iz zapadne Srbije i Šumadije na teritoriju Sandžaka, 22. decembra 1941. godine, nekoliko partizanskih jedinica izvršilo je, bez odobrenja Vrhovnog štaba, napad na Sjenicu. Hasan-agine snage, čiju su okosnicu vojske činile pešterske Klimente, tom prilikom pružile su žestok otpor napadačima, nanijevši im teške gubitke, nakon kojih su partizani bili prinuđeni da se povuku. (Fijuljanin 2010)

Klimente u Hasan aginoj Muslimanskoj miliciji

Klimente Bošnjaci muslimani u Sandžaku 1943.

Iako pešterske Klimente dijele udaljene rodbinske odnose sa Klimentima iz Albanije, a neki stariji ljudi su sačuvali albanski jezik, kao što je bio slučaj u selu Ugao, od 1990. sve sandžačke Klimente  se izjašnjavaju na popisu kao Bošnjaci. Svjesni su svojih korijena iz Albanije, ali emotivno više vezani za bošnjaštvo zbog muslimanske hisotije Sandžaka.

Prema svjedočenju Kamba Hukića, mještanina sela Ugao, na pitanje novinara TV Sjenica 2015 godine o tome kako se nacionalni izjašnjava, svjedočio je da je završnu ulogu bošnjakizacije plemena Klimenta izvršio Sulejman Ugljanina, tokom devedesetih godina, koji je i sam porijeklom iz sela Ugao, kada su je na njegovu preporuku Ugao, Baćica, Boroštica, Cetanoviće i Doliće, gdje se još uvijek govorio albanski jezik, na popisu 1991. godine izjasnili kao Muslimani, zatim na popisu 2001. godine se izjasnili kao Bošnjaci. Na popisu stanovništva 2011. godine u pomenutim selima su sve izjasnili kao Bošnjaci.

Prapostojbina Klimenti danas

Kliment na sjeveru Albanije

Mapiranje migracija Klimenti na osnovu genetskog izvještaja

(u gornjem lijevom uglu, klikom na ikonu pored naslova, može se izabrati više opcija za pretraživanje mape – CTRL+scroll za zumiranje)

Sve genetski identificirane Klimente Bošnjake ćemo dodati Bošnjačkoj DNK bazi.

Genetski identificirani Klimente Albanci se mogu naći u Albanskoj DNK bazi.

Autor: Usame Zukorlić, koordinator Bošnjačkog DNK projekta

Reference